Airbnb và Bài Toán Quản Lý Lưu Trú Ngắn Ngày tại Việt Nam
Thông báo về kiểm soát lưu ký và an ninh trật tự trong tòa nhà Saigon River Gate, quận 4, TP.HCM – Ảnh: T.T.D.
Airbnb và các nền tảng lưu trú chia sẻ đang ngày càng trở thành một phần quan trọng trong hệ sinh thái du lịch hiện đại. Tuy nhiên, mô hình kinh doanh lưu trú ngắn ngày này cũng gây ra nhiều tranh cãi, đặc biệt khi các loại hình lưu trú khác nhau như khách sạn, căn hộ, nhà riêng và chung cư được chào bán trên cùng một nền tảng.
Sở Du lịch TP.HCM đang tích cực tham gia góp ý xây dựng Đề án quản lý mô hình kinh tế chia sẻ trong lưu trú, bao gồm việc xây dựng khung pháp lý riêng, hệ thống đăng ký – giám sát thông minh và cơ chế phối hợp đa ngành.
Cơ hội cho Du lịch, Thách thức với Chính sách
Nhiều năm qua, mỗi khi đến TP.HCM du lịch, gia đình bà Trần Phương Thảo (ngụ TP Huế) thường chọn thuê căn hộ tại một khu chung cư ở quận Bình Thạnh để lưu trú trong khoảng 2-3 ngày. Dịp lễ 30-4 vừa qua, gia đình bà Thảo và người thân cũng đã đặt hai căn hộ hai phòng ngủ tại đây để tận hưởng kỳ nghỉ lễ.
Bà Thảo chia sẻ, do gia đình thường đi đông người và có trẻ nhỏ, việc thuê căn hộ qua nền tảng đặt phòng trực tuyến đáp ứng được nhu cầu tự nấu ăn và giặt giũ hàng ngày.
Tương tự, gia đình bà Anne Blunt (Anh) cũng cho biết đây là lần thứ hai trở lại TP.HCM và họ đã đặt một căn hộ tại chung cư ở quận 4 để gần trung tâm, thuận tiện cho cả gia đình bốn người trong bốn ngày trải nghiệm thành phố.
“Chúng tôi đã đi nhiều quốc gia trên thế giới và luôn lựa chọn các căn hộ có giá cả hợp lý thông qua ứng dụng. Chúng tôi ưu tiên chọn những căn hộ có thể sinh hoạt chung cho cả gia đình,” bà Anne Blunt nói.
Bà Lô Thanh Diễm, người cung cấp dịch vụ cho thuê phòng, cho biết một trong những lý do khiến du khách chọn thuê phòng thay vì khách sạn là do dịch vụ này khá phổ biến ở nhiều nước với lợi thế về giá, đặc biệt là các căn hộ.
“Các căn hộ chính chủ thường có thể giảm giá sâu hơn nếu chủ nhà tính toán lại,” bà Diễm chia sẻ.
Ông Nguyễn Châu Á – nhà sáng lập kiêm tổng giám đốc Oxalis Group – nhận định Airbnb ban đầu chỉ là một nền tảng bán phòng riêng lẻ, nhưng hiện nay đã mở rộng sang bán nhiều loại hình lưu trú khác nhau như căn hộ, nhà riêng, chung cư, khách sạn, homestay và đang phát triển rất tốt trên toàn thế giới.
“Việc du khách ưa chuộng loại hình thuê căn hộ ngắn ngày giúp giải tỏa nhiều vấn đề về hạ tầng du lịch khi điểm đến vào mùa cao điểm. Địa phương không cần phải đầu tư quá lớn vào các cơ sở lưu trú quy mô lớn mà vẫn có thể đón được lượng khách lớn,” ông Á bày tỏ.
Ủng hộ nhưng Cần Quản Chặt
Là một đơn vị lữ hành, đại diện Vietluxtour cho biết, theo xu thế phát triển của thế giới, dịch vụ cho thuê phòng, căn hộ qua nền tảng trực tuyến (Airbnb) dù khác biệt so với hình thức lưu trú truyền thống, nhưng vẫn có những đóng góp nhất định cho ngành du lịch ở góc độ kinh tế và quảng bá văn hóa bản địa.
“Để phát triển loại hình dịch vụ này một cách chuyên nghiệp và an toàn, tuân thủ pháp luật với cả du khách và chủ sở hữu căn hộ, cần có chính sách quản lý dịch vụ Airbnb chặt chẽ và chuyên nghiệp hơn,” đại diện Vietluxtour đề xuất.
Tiến sĩ Dương Đức Minh – phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế và du lịch – thừa nhận Airbnb và các nền tảng lưu trú chia sẻ tương tự đang ngày càng trở thành một thành tố quan trọng trong hệ sinh thái du lịch hiện đại.
Đặc biệt vào các dịp cao điểm như lễ 30-4 hay kỳ nghỉ hè, dịch vụ này đã góp phần giải tỏa áp lực lưu trú, tận dụng tốt nguồn lực từ nhà dân và đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng, cá nhân hóa của du khách, nhất là nhóm khách gia đình và khách trẻ.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng và thiếu kiểm soát của loại hình lưu trú chia sẻ cũng đang đặt ra nhiều thách thức và hệ lụy như thiếu tính pháp lý rõ ràng, trốn thuế, mất công bằng cạnh tranh, tác động đến cộng đồng cư dân đô thị và khó khăn trong công tác kiểm soát an ninh, đặc biệt đối với khách nước ngoài.
Ông Minh cho rằng chính sách quản lý cần mang tính thích ứng, linh hoạt và chủ động, để không chỉ khắc phục những tồn tại hiện tại, mà còn tận dụng được tiềm năng to lớn trong việc thúc đẩy ngành du lịch Việt Nam phát triển bền vững, đặc biệt trong các dịp cao điểm.
“Là xu hướng tất yếu của nền kinh tế chia sẻ, chúng ta cần hoàn thiện khung pháp lý và công cụ quản lý phù hợp để điều tiết hiệu quả. Cụ thể như xây dựng hành lang pháp lý riêng cho mô hình lưu trú chia sẻ, bắt buộc đăng ký kinh doanh hoặc khai báo với chính quyền địa phương, cấp mã số quản lý cho từng địa điểm.
Đặc biệt, ứng dụng công nghệ số trong quản lý, kết nối dữ liệu giữa nền tảng như Airbnb với các cơ quan nhà nước (Sở Du lịch, công an, thuế) để đảm bảo tính minh bạch.
Ngoài ra, phát triển mô hình lưu trú thay thế có chuẩn hóa, như “homestay chuẩn du lịch cộng đồng”, “căn hộ dịch vụ du lịch” được cấp phép, đào tạo bài bản và quản lý theo tiêu chuẩn, vừa tăng nguồn cung, vừa giữ được bản sắc địa phương,” ông Minh đề xuất.
Ông Nguyễn Châu Á cũng đề xuất với mô hình cho thuê trong chung cư, chủ hộ cần đăng ký với chính quyền hoặc ban quản lý chung cư, tòa nhà; đảm bảo tuân thủ quy định kinh doanh và an ninh trật tự.
Ngoài ra, cần ban hành quy trình đăng ký dịch vụ cho chủ hộ và các quy định liên quan đến trật tự, an ninh, an toàn mà khách và chủ hộ phải tuân thủ.
Cách nào hài hòa quyền lợi du khách – cư dân và chủ nhà?
Dưới góc độ quản lý nhà nước, ông Lê Trương Hiền Hòa – phó giám đốc Sở Du lịch TP.HCM – cho biết loại hình lưu trú chia sẻ đang trở thành kênh lưu trú linh hoạt, giúp giảm tải cho hệ thống khách sạn truyền thống, đặc biệt trong dịp cao điểm như lễ 30-4 và 1-5.
Mô hình này được ưa chuộng bởi các nhóm khách gia đình, khách trẻ và du khách quốc tế tìm kiếm trải nghiệm bản địa và không gian riêng tư.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng cũng kéo theo nhiều bất cập như: thiếu an toàn, chưa minh bạch thuế, chất lượng dịch vụ không đồng đều và cạnh tranh không công bằng với khách sạn truyền thống. Đặc biệt là mô hình cho thuê căn hộ trong các chung cư.
TP.HCM không chủ trương cấm, mà định hướng quản lý có kiểm soát bằng công nghệ, để đảm bảo quyền lợi chính đáng cho du khách, cư dân và chủ nhà, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững du lịch.
Sở Du lịch đang phối hợp xây dựng đề án quản lý loại hình này với các giải pháp gồm: khung pháp lý riêng, hệ thống đăng ký – giám sát thông minh và cơ chế phối hợp liên ngành. Mục tiêu là phát triển hệ sinh thái lưu trú đa dạng, an toàn, minh bạch và phù hợp với xu thế kinh tế số.