Nhóm 'cá mập' dẫn dắt thị trường chứng khoán

Tại báo cáo chiến lược gần đây, Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam (MASVN) dẫn số liệu từ nền tảng tài chính FiinPro cho thấy nhà đầu tư tổ chức nội địa ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong thanh khoản thị trường. Giá trị giao dịch bình quân của nhóm này tăng từ mức 6-10% giai đoạn 2023-2024 lên 40-50% trong 4 tháng gần đây.

Trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư tổ chức nội địa gồm ngân hàng thương mại, công ty tài chính, tổ chức kinh doanh bảo hiểm, công ty chứng khoán, quản lý quỹ đầu tư… Các tổ chức này thường có lượng vốn rất lớn và nắm giữ nhiều cổ phiếu trong tay, được vận hành bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm. Họ thường được ví như các “cá mập” trên thị trường.

Nói với VnExpress, ông Đinh Minh Trí, Giám đốc Phân tích khách hàng cá nhân MASVN, cho rằng đà mua mạnh từ nhóm tổ chức trong nước đã giúp VN-Index có nhịp tăng tốt từ vùng 1.300 điểm (tháng 6) lên 1.700 vào tháng 9, trong bối cảnh khối ngoại đã bán ròng hơn 3 tỷ USD (hơn 80.000 tỷ đồng).

Lực mua tập trung chính vào nhóm vốn hóa lớn, giúp chỉ số VN30 tăng vượt trội và nâng đỡ VN-Index bất chấp áp lực từ bên ngoài. Với kỳ vọng nâng hạng thị trường sắp tới, ông cho rằng đây là cơ hội để các tổ chức nội đẩy mạnh giải ngân sớm nhằm tận dụng cơ hội.

Ông Bùi Quang Huy, Giám đốc khối Nghiên cứu và đầu tư FIDT – công ty tư vấn đầu tư và quản lý tài sản – cho biết nhà đầu tư tổ chức trong nước thường giao dịch hơn 15.000 tỷ đồng mỗi phiên, mức cao kỷ lục. Trong quý III, tổ chức mua ròng hơn 20.000 tỷ đồng, trong khi khối cá nhân giao dịch ở mức cân bằng nhưng chứng khoán vẫn duy trì đà tăng ổn định 5-7% theo quý. Điều này phản ánh vai trò dẫn dắt của tổ chức, còn cá nhân chuyển dần sang vị thế “xuôi theo dòng chảy” thay vì “tạo sóng”.

Dòng vốn của nhà đầu tư tổ chức không dàn trải mà tập trung vào ngân hàng và bất động sản. Nhóm ngân hàng quốc doanh và thương mại cổ phần có vốn hóa lớn được ưu tiên giải ngân nhờ lợi nhuận ổn định, ROE (tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu) duy trì 18-20%, cùng kỳ vọng tăng trưởng tín dụng khả quan trong nửa cuối năm.

Song song đó, dòng vốn của tổ chức tìm đến những doanh nghiệp địa ốc có quỹ đất lớn, tài chính lành mạnh và hưởng lợi trực tiếp từ chu kỳ đầu tư công, thay vì chạy theo nhóm đầu cơ thanh khoản thấp.

Nói về lý do khiến các “cá mập” giải ngân mạnh vào nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn, ông Huy cho rằng nền tảng vĩ mô và kết quả kinh doanh đang tạo điều kiện để dòng vốn này phát huy sức mạnh.

GDP nửa đầu năm tăng 6,5%, lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết cũng đi lên 15-18%, lãi suất duy trì ở vùng thấp so với trung bình 5 năm. Do đó theo chuyên gia, các vị thế giải ngân hiện tại của tổ chức trong nước đang trở thành bước đi đón đầu chiến lược.

Các tổ chức mang lại quy mô vốn lớn, cải thiện chất lượng dòng tiền và tính ổn định thanh khoản của thị trường. Giao dịch hai chiều từ quỹ mở, ETF, bảo hiểm và tự doanh công ty chứng khoán đã giúp thị trường duy trì cân bằng, giảm biến động “giật cục” và khiến các nhịp điều chỉnh hồi phục nhanh hơn.

“Dòng vốn tổ chức nội giữ vai trò lực đỡ, trụ cột dẫn dắt và tạo nền móng vững chắc cho nhịp tăng của thị trường”, ông Huy nhận xét.

Bổ sung thêm, ông Đinh Minh Trí chỉ ra xu hướng tăng giá (uptrend) giai đoạn 2021-2022 được dẫn dắt bởi dòng tiền của nhà đầu tư nhỏ lẻ mang tính đầu cơ cao, tâm lý FOMO, biến động mạnh.

Trong khi hiện tại, dòng tiền tổ chức chiếm tỷ trọng cao và hướng chủ yếu vào nhóm vốn hóa lớn, nền tảng cơ bản tốt. Điều này giúp thị trường ổn định hơn, thể hiện qua các biến động giá giảm hay nhịp điều chỉnh hầu hết mang tính kỹ thuật thay vì bán tháo cực đoan. Cùng với đó, VN30-Index tăng mạnh hơn VN-Index, cho thấy dòng tiền chọn các mã bluechip làm trụ.

Thay đổi tích cực khác, là nhờ nền thanh khoản ổn định khi các “cá mập” giữ vai trò trọng yếu, thị trường sẽ tránh được cú sốc giống giai đoạn FOMO trước đây.

Sự dẫn dắt của các tổ chức tài chính cũng tạo ra điểm khác biệt trong định giá chung toàn thị trường. Theo dữ liệu của FIDT, tỷ số P/E (giá thị trường trên lợi nhuận mỗi cổ phiếu) VN-Index hiện quanh 14-15 lần, thấp hơn nhiều so với mức hơn 20 lần giai đoạn 2021-2022. Điều này phản ánh mặt bằng giá hợp lý và ít rủi ro so với giai đoạn FOMO trước đó. Trong 2021-2022, nhà đầu tư cá nhân đôi khi bỏ lơ yếu tố cơ bản của doanh nghiệp khiến nhiều cổ phiếu penny, “trà đá” cũng tăng giá mạnh.

“Chính sự tham gia mạnh mẽ của tổ chức trong nước đã biến thị trường từ một ‘sân chơi của tin đồn’ thành một ‘dòng chảy bền vững dựa trên cơ bản'”, Giám đốc khối Nghiên cứu và đầu tư FIDT đánh giá.

Theo số liệu từ Tổng công ty Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSDC), quý II/2022 có tới hơn 1,17 triệu tài khoản cá nhân mới – mức tăng kỷ lục trong lịch sử. Tốc độ mở mới tài khoản chậm lại vào 2024-2025, bình quân khoảng 400.000-600.000 tài khoản mỗi quý. Điều này phản ánh sự sàng lọc tự nhiên khi thị trường ngày càng đòi hỏi kỷ luật và kiến thức từ nhà đầu tư.

Thực tế, nhiều nhà đầu tư cá nhân vẫn đang ghi nhận danh mục thua lỗ, chưa “về bờ” dù chứng khoán tăng mạnh. Trong khi đó, hiệu suất của nhóm tổ chức ngày càng cải thiện, nhiều quỹ đầu tư tăng trưởng hai chữ số.

Theo thống kê của nền tảng giao dịch chứng chỉ quỹ Fmartket, nhiều quỹ mở cổ phiếu đạt hiệu suất cao, có trường hợp tăng gấp rưỡi sau gần 4 tháng kể từ sự kiện thuế quan. Cụ thể, DCDS của Dragon Capital phục hồi hơn 60,7%. Các quỹ mở khác như BVFED của Bảo Việt Fund, MAGEF (Mirae Asset Global Investments), VOEF (VinaCapital) cũng tăng lần lượt hơn 58,7%; 55% và 53,1% trong thời gian này.

Nhìn về dài hạn, ông Bùi Quang Huy cho rằng sự hiện diện ngày càng mạnh của tổ chức buộc cá nhân phải nâng cấp tư duy và công cụ đầu tư. Những khoản lợi nhuận ngắn hạn dựa vào tin đồn hay sóng “câu chuyện” ngày càng ít. Nhà đầu tư cá nhân muốn duy trì hiệu quả cần học cách theo dõi tín hiệu từ dòng vốn tổ chức như ETF hay các quỹ đầu tư và kết hợp với phân tích cơ bản. Nhóm cá nhân biết thích nghi sẽ tận dụng được đà tăng chung, trong khi những ai vẫn giữ thói quen đầu cơ ngắn hạn theo tin đồn ngày càng khó thành công.

Tất Đạt